ลูกมะตาด .
มะตาด ผลของมะตาดชาวมอญนิยมนำมาทำเป็นแกงมะตาด ชาวมอญนิยมปลูกไว้คู่บ้านเลยครับ ได้ทั้งร่มเงา กิ่งแห้งจากต้นมะตาดก็สามารถนำมาทำฟืนได้ และผลไว้ทานเป็นอาหาร เช่น นำผลอ่อนมาแกงคั่ว ผลมะตาดเป็นพืชที่ให้รสเปรี้ยว นิยมแกงกับปลาหรือกุ้งครับ นอกจากนี้มะตาดยังเป็นยาสมุนไพร รากใช้เป็นยาถอนพิษจากแมลงกัดต่อย เปลือกและใบมีรสฝาดใช้เป็นยาสมานแผลได้ดี เมือกที่ผลมะตาดมีลักษณะเป็นวุ้น ช่วยเคลือบแผลในกระเพาะ ช่วยเรื่องระบบขับถ่าย
ชื่อ : มะตาด
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Scientific Name Dillenia indica Linn.
ชื่อวงศ์ : Family DILLENIACEAE
ชื่อเรียกอื่น : ล้านเปล้า ส้านป๊าว ส้านกระพลุ กะปรุ ส้านท่า ส้านใหญ่ ส้มปรุ มะส้าน
ลักษณะโดยทั่วไปของต้นมะตาด เป็นไม้ต้นขนาดกลาง สูงโดยประมาณ 10-15 เมตร เป็นไม้ผลัด ใบลำต้นและกิ่งก้านของมะตาด หรือมะส้าน มักไม่ค่อยตรง เปลือกหนาสีเทาหรือน้ำตาลแดง มักลอกเป็นแผ่บางๆ เรือนยอดของมะตาดมีลักษณะเป็นพุ่มกลมหนา มีขนตามกิ่งอ่อน ใบของมะตาดเป็นรูปไข่แกมรูปหอกหรือรูปไข่กลับรีๆ กว้าง 7-12 เซนติเมตร ยาว 15-40 เซนติเมตร โดยประมาณ เนื้อใบบางแผ่นใบเป็นคลื่น ปลายใบเป็นติ่งแหลมสั้นๆ โคน ขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อย ท้องใบมีขนประปราย เส้นแขนงใบมี 30-40 คู่ ก้านใบยาวประมาณ 5-10เซนติเมตร โคนก้านใบแบนเป็นกาบหุ้มกิ่ง ดอกของมะตาดมีขนาดใหญ่สีขาว ออกเป็นดอกเดี่ยวๆ ตามง่ามใบ ก้านดอกยาว 3-5 เซนติเมตร กลีบดอกเป็นแผ่นโค้งอุ้มน้ำ กลีบดอกขาว บาง รูปไข่กลับ หลุดง่าย ผล กลม ใหญ่สีเขียว มีลักษณะอวบน้ำ ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 10-15 เซนติเมตร
มะตาดเดี๋ยวนี้นิยมนำมาเป็นไม้ประดับขนาดใหญ่ครับ เพราะใบของต้นมะตาดมีความสวยงามมาก ทรงพุ่มของต้นก็ดูหนาแน่นเป็นทรงสวยงาม และใช้เป็นร่มเงาได้ดี แพทย์พื้นบ้านใช้ผลซึ่งมีรสเปรี้ยว กินเป็นยาระบาย และใช้บรรเทาอาการปวดท้อง น้ำคั้นจากใบและเปลือกของต้นมะตาดมีรสฝาด ใช้รักษาอาการท้องเสีย มีรายงานวิจัยว่า สารสกัดจากใบและผลมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ กดระบบประสาทส่วนกลาง และต้านอักเสบ
ต้นมะตาดแยกเป็นชนิดย่อย คือ มะตาดข้าวเหนียว และมะตาดข้าวเจ้า ตามรสสัมผัสของเนื้อผล ส่วนของผลมะตาดที่นำมาแกงนั้น คือส่วนที่เป็นกลีบเลี้ยงมาก่อนนั่นเอง ใช้เพียงกลีบที่ถูกซ้อนอยู่ภายใน 2-3 กลีบเท่านั้น นิยมใช้มะตาดชนิดข้าวเหนียว เพราะได้เนื้อเหนียวนุ่มกว่ามะตาดข้าวเจ้า
เมล็ดของมะตาดที่แก่แล้ว นำมากินสดได้ มีรสชาติมัน เมล็ดนี้มีเมือกลื่นห่อหุ้ม สามารถใช้เมือกนี้บำรุงเส้นผมได้ โดยนำเมล็ดมะตาดที่มีเมือกผสมน้ำ 4-5 เท่า ใส่ในขวดปิดฝาให้สนิท เขย่าอย่างแรง กรองด้วยกระชอนหรือผ้าขาวบาง ใช้น้ำนี้หมักกับเส้นผม ราวครึ่งถึงหนึ่งชั่วโมง จากนั้นสระผมตามปกติ เชื่อกันว่า สารต้านอนุมูลอิสระที่มีอยู่ในเมือกของเมล็ดมะตาดนี่เอง ที่ช่วยปกป้องเส้นผมจากแสงแดดและมลพิษ
