ต้นอัญชัน, Asian pigeonwings,แดงชัน,เอื้องชัน,อัญชันดอกซ้อน .
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Clitoria ternatea L.
ชื่อสามัญ : Blue Pea, Butterfly Pea
อังกฤษ : Asian pigeonwings
วงศ์ : LEGUMINOSAE-PAPILIONOIDEAE
ชื่ออื่น : แดงชัน (เชียงใหม่); อัญชัน (ภาคกลาง); เอื้องชัน (ภาคเหนือ)
ถิ่นกำเนิด : เอเชียเขตร้อน และได้กระจายไปทั่วโซนอบอุ่นอื่นๆของโลก
ลักษณะโดยทั่วไปของต้นอัญชันนั้นจัดเป็นพืชล้มลุก เป็นไม้เลื้อยหรือไม้เถาว์ขนาดทรงพุ่มประมาณ 1-5 เมตร ใบของอัญชันเป็นชนิดใบประกอบแบบขนนก เรียงสลับกัน มีใบย่อย 3-9 ใบ รูปใบรีหรือออกเป็นรูปไข่ ความกว้างต่อ 1 ใบประมาณ 1-3 เซนติเมตร ยาว 2-5 เซนติเมตร
ดอกอัญชัน เป็นดอกชนิดดอกเดี่ยว ออกตามซอกใบ กลีบดอกคล้ายกับกลีบดอกของดอกถั่ว คือมีกลีบใหญ่เห็นได้ชัดเจน 1 กลีบ และกลีบเล็กๆอีก 1 กลีบอยู่ตรงกันข้าม เห็นลายของดอกชัดเจน กลีบดอกจะบางมีลายของดอกเป็นร่องไหลเข้าหาศูนย์กลางดอก ผลของอัญชันมีลักษณะเป็นฝัก ภายในมีเมล็ดคล้ายเมล็ดถั่ว หรือ รูปทรงของไต มีเมล็ดโดยประมาณ 5-10 เมล็ดต่อฝัก
อัญชันเป็นพืชที่สามารถขึ้นได้ในดินแทบทุกชนิด แม้ในพื้นที่แห้งแล้ง หรือมีธาตุอาหารน้อย โตเร็ว นิยมปลูกเพื่อใช้ประโยชน์จากดอกและต้น การขยายพันธุ์ต้นอัญชันจะใช้วิธีเพาะเมล็ดครับ ถ้ามีที่ก็โยนเมล็ดทิ้งไว้บริเวณที่จะปลูกได้เลย ลดน้ำเช้าเย็นจนต้นใหญ่ประมาณ 1 เมตรก็แทบจะไม่ต้องดูแลอะไรหลังจากนั้นแล้วครับ
ลักษณะพิเศษอีกอย่างของดอกอัญชัน คือเป็นตัวชี้วัดสภาพดินในลริเวณนั้นได้อีกด้วยนะครับ โดยสีของดอกอัญชันนั้นขึ้นอยู่กับสภาพของดินในบริเวณที่ปลูก ถ้าหากดินในบริเวณนั้นเป็นกรด ดอกอัญชันจะมีสีอ่อน แต่หากดินในพื้นที่นั้นเป็นด่าง ดอกอัญชันก็จะมีสีเข้มสด นอกจากนี้ดอกอัญชันยังมีกลิ่นหอมซ่อนกระจายอยู่ตามส่วนต่าง ๆ ของดอก แต่อาจจะไม่ค่อยได้กลิ่นหอมของดอกอัญชันมากนัก เนื่องจากในดอกอัญชันสดยังคงมีน้ำหล่อเลี้ยงทำให้กลิ่นหอมยังคงเจือจางอยู่กับน้ำ แต่ถ้าดอกอัญชันเริ่มแห้งเหี่ยวลง น้ำหล่อเลี้ยงในดอกอัญชันก็จะค่อย ๆ หายไป ทำให้สามารถส่งกลิ่นหอมได้มากขึ้น โดยกลิ่นหอมของดอกอัญชันนั้นจะคล้ายกับกลิ่นของน้ำผึ้ง พอได้กลิ่นแล้วจะทำให้อยากดื่มน้ำมากขึ้น และเมื่อดื่มน้ำมาก ๆ ร่างกายก็จะสดชื่น รู้สึกผ่อนคลายได้ครับ
สรรพคุณของต้นอัญชัญ และดอกอัญชัน
ดอกอัญชันสามารถช่วยรักษาตาเสื่อมได้
-สารแอนโธไซยานินที่มีอยู่มากในดอกอัญชันนี้ มีประโยชน์มากมายต่อสุขภาพ เช่น ช่วยเพิ่มความสามารถในการมองเห็น เนื่องจากสารตัวนี้จะไปเพิ่มการไหลเวียนในหลอดเลือดเล็กๆ เช่น หลอดเลือดส่วนปลาย ทำให้กลไกที่ทำงานเกี่ยวกับการมองเห็นแข็งแรงขึ้น เพราะมีเลือดไหลเวียนมาเลี้ยงมากขึ้น และในขณะนี้ก็มีการศึกษาวิจัยทางคลินิก เกี่ยวกับความสามารถของสารแอนโธไซยานินในดอกอัญชัน ในการเพิ่มประสิทธิภาพของตา เช่น ตาเสื่อมจากโรคเบาหวาน โรคต้อหิน โรคต้อกระจก เป็นต้น
-สารแอนโธไซยานินในดอกอัญชันที่ว่านี้ ก็ยังมีคุณสมบัติเป็นสารต้านอนุมูลอิสระจากธรรมชาติอีกด้วย ทำให้ช่วยชะลอความแก่ได้ทุกส่วนของร่างกาย ทั้งผิวพรรณ หน้าตา รวมถึงยังชะลอโรคความจำเสื่อมได้ด้วย นอกจากนี้ยังช่วยกระตุ้นการเต้นของหัวใจ ลดภาวะการแข็งตัวของหลอดเลือดแดง ป้องกันโรคหลอดเลือดและโรคหัวใจ ช่วยป้องกันการอักเสบ ป้องกันเชื้อแบคทีเรีย ป้องกันเชื้อไวรัส ป้องกันการแพ้ และป้องกันหลอดเลือดเลี้ยงสมองอุดตันได้อีกด้วยครับ
-ดอกอัญชันดอกสีน้ำเงินใช้สกัดสีทำเป็นสีผสมอาหารจากธรรมชาติ ใช้กลีบดอกสด ตำเติมน้ำเล็กน้อย กรองด้วยผ้าขาวบาง คั้นเอาน้ำออก จะได้น้ำสีน้ำเงิน
-ใช้ปลูกผมทำให้ผมดกดำ เงางามมากขึ้น เพราะดอกอัญชันมีสารที “แอนโทไซยานิน” (Anthocyanin) ซึ่งช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของโลหิต ทำให้เลือดไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ได้ดีมากขึ้น
-เมล็ดของดอกอัญชันใช้เป็นยาระบาย
-ราก บำรุงตาแก้ตาฟาง ถูฟันแก้ปวดฟัน ตาแฉะ นำรากมาถูกับน้ำฝนใช้หยอดหูและหยอดตา
-รากของต้นอัญชันดอกสีขาว ใช้ปรุงเป็นยาขับปัสสาวะ
