ต้นการเวก,ดอกการเวก,กระดังงาจีน,Artabotrys siamensis Mig,Gara-Wek .
ดอกหอมสีเหลืองมี 6 กลีบ แบ่งเป็น 2 ชั้นๆละ 3 กลีบ เป็นดอกไม้ที่หอมตอนช่วงเย็น - กลางคืน ต้นการเวกนั้นจัดเป็นไม้เลื้อยเนื้อแข็งขนาดใหญ่ อายุยืนหลายสิบปี
ในวรรณคดีไทยโบราณ คำว่าการเวก หมายถึง นกในป่าหิมพานต์ ซึ่งบินได้สูงและมีเสียงไพเราะมาก ถึงขนาดไม่ว่าใคร (สัตว์ทั้งหลายรวมทั้งมนุษย์) ได้ฟังเสียงร้องของนกการเวกแล้วจะต้องหยุดกิจกรรมทุกอย่าง เพื่อฟังเสียงนกการเวกเพียงอย่างเดียว ภาษาปัจจุบันก็คือ ได้ฟังเสียงนกการเวกแล้วเกิดอาการ "ลืมโลก" ไปเลยนั่นเอง คนไทยในอดีตจึงนำชื่อการเวกไปตั้งเป็นชื่อเพลง ให้ความหมายว่าเพลงนั้นเพราะ ดุจเสียงนกการเวก นั่นคือ เพลงไทยเดิมชื่อการเวก แยกเป็นเพลงการเวกตัวผู้ เพลงการเวกตัวเมีย และการเวกใหญ่
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Artabotrys siamensis Mig.
ชื่อสามัญ : Gara-Wek
วงศ์ : Annonaceae
อังกฤษ : kantali champa , climbing ylang-ylang, climbing ilang-ilang, manorangini, hara-champa
ชื่ออื่นๆ : กระดังงัว , กระดังงาเถา , หนามควายนอน , กระดังงาจีน (ภาคกลาง),สะบันงาจีน (ภาคเหนือ)
ถิ่นกำเนิด : ไม่ทราบแน่ชัดครับ เห็นมีหลายข้อมูลมากๆ ดูแล้วก็ยังไม่ค่อยหน้าเชื่อถือครับ คือเท่าที่อ่านมาก็มีทั้งบอกว่า ที่อินเดีย ศรีลังกา ไทย พม่า จีนตอนใต้ ลองพิจรณาดูนะครับ
ต้นการเวกเป็นไม้เลื้อยเนื้อแข็งขนาดใหญ่ โดดเด่นที่ดอกมีกลิ่นหอม โตเร็ว ทนทานมากๆครับ ทนแล้ง ทนโรค ทนแมลง ปลูกยังไงก็ไม่ตายครับสำหรับเจ้าต้นการเวก เหมาะมากๆครับที่จะนำมาเลื้อยขึ้นซุ้ม ทรงพุ่มของต้นกรเวกจะหนามากๆครับ ยิ่งตัด กิ่งก็ยิ่งแตกครับ คำเตือนคือการเวกถือเป็นต้นไม้ใหญ่ รากของเค้าจะใหลไปไกลครับ โดนเฉพาะแถวๆโคนต้น แนวรากจะขึ้นมาเป็นเส้นใหญ่ๆเหนือพื้นดินรอบๆเลยทีเดียวครับ พื้นอะไรๆก็พังหมดครับ ต้นการเวกสามารถเลื้อยไปได้ไกลหลายสิบเมตร พิปลูกเกิน 10 ปีขึ้นไป ต้นการเวกที่เป็นไม้เลื้อยของเราจะไม่ต่างอะไรกับไม้ยืนต้นขนาดใหญ่เลยครับ ที่บ้านของเจ้าของเว็บเองปลูกมา 30 ปีแล้วครับ ออกดอกทุกวัน น้ำไม่เคยลด ต้องคอยตัดกิ่งทิ้งอย่างเดียวครับ โดยเฉพาะหน้าฝน ต้นการเวกจะโตเร็วมากๆครับ เทคนิคการตัดการเวกคือ ถ้าเราต้องการให้การเวกมีพุ่มที่หนาแน่น ให้เราเอากิ่งของการเวกที่ทอดยาวนั้นจับมาม้วนๆพันกันให้เป็นทรงที่เราต้องการครับแล้วค่อยทัดปลายยอด เนื่องจากกิ่งของการเวกจะมีมือที่เอาไว้จับกิ่งไม้อื่นๆ หรือกิ่งของมันเอง มือของการเวกนี้จะเกี่ยวกันแน่นมากๆครับ ทำให้พุ่มของการเวกมีความเหนียวแน่นมากๆ แต่ถ้าไม่อยากให้ต้นการเวกไปโตตรงจุดไหนต้องรีบตัดแต่งกิ่งทันทีครับ เพราะจะง่ายต่อการตัดแต่งกิ่ง ก่อนที่มือของต้นการเวกจะเริ่มเกี่ยวกันต้องรีบตัดเลยครับ
ใบของการเวกเป็นใบชนิดใบเลี้ยวเดี่ยวครับ ออกสลับกันตามกิ่ง พื้นใบเป็นสีเขียวเข้ม มีลักษณะของคลื่นเล็กน้อย ขอบใบเรียบ ปลายใบแหลม ก้านใบสั้น ส่วนดอกการเวกจะออกตรงโคนใบ หรือตามกิ่ง ลักษณะดอกการเวกจะเป็นดอกเดี่ยวตรงโคนก้านดอกจะมีมือเกาะดอกเมื่อแรกออกจะเป็นสีเขียว แล้วจะค่อย ๆ เปลี่ยนไปเป็นสีเหลือง โดยดอกของการเวกจะแบ่งเป็น 2 ชั้น ชั้นละ 3 กลีบ ออกสลับกันครับ กลีบดอกมีความหนา ลักษณะจะเป็นเนื้ออวบน้ำ กรอบเปราะ มีเกสรตัวผู้และเกสรตัวเมียอยู่ภายในดอกเป็นจำนวนมาก ดอกจะมีกลิ่นหอมจัดในเวลาเย็น - กลางคืน โดยดอกการเวกที่มีความหอมมากที่สุดจะเป็นดอกที่มีสีเหลืองอมเขียวนะครับ ดอกกเารเวกที่เป็นสีเหลืองสดคือดอกที่ความหอมเหลือน้อยมากๆแล้วนะครับ ใกล้โลยเต็มทีแล้ว เวลาเก็บดอกการเวกก็ให้มองหาดอกที่กำลังเริ่มออกเป็นสีเหลือง กลีบดอกกางออกเต็มที่นะครับ จะมีความหอมมากๆ เก็บไปใส่รถก็จะหอมทั้งรถเลยครับ
การขยายพันธุ์ต้นการเวกนั้นจะนิยมใช้กิ่งตอนครับ เพราะจะโตเร็ว ดอกออกไวครับ และก็เป็นพืชที่ตอนกิ่งได้ง่าย สะดวก มีกิ่งให้ตอนเยอะ แถมรากก็ออกง่ายด้วยครับ อีกวิธีคือการเพาะเมล็ดครับ ต้นการเวกที่เพาะจากเมล็ดจะมีข้อได้เปรียบตรงที่ต้นจะโตไวกว่าการตอนกิ่งครับ รากก็จะไปไกลกว่าด้วยครับ การดูแลรักษาการเวกนั้นก็ควรปลูกไว้ในที่ๆโดนแสงแดดเต็มวันจะดีมากๆครับ ถ้าปลูกในที่ๆแสงน้อย ดอกการเวกจะไม่ค่อยออก จะมีแต่ใบสีเขียวๆครับ สามารถขึ้นได้ดีในทุกสภาพดินครับ ไม่จำเป็นต้องใส่ปุ๋ยๆใดๆครับ แต่ถ้าอยากเอาใจก็ใช้ปุ๋ยคอกสำหรับบำรุงดินก็เพียงพอแล้วครับ จะทำให้ต้นการเวกเล็กๆโตไวขึ้นครับ
สรรพคุณของต้นการเวก
ใบการเวกใช้เป็นยาขับปัสสาวะ ดอกการเวกปรุงเป็นยาหอม เมื่อลนไฟกลิ่นหอมรุนแรงยิ่งขึ้น แก้ลมวิงเวียน และใช้ทำบุหงาอบร่ำและน้ำหอม หรือทำน้ำปรุง น้ำมันหอมระเหยที่สกัดจากดอกการเวกนั้นมีราคาสูงมาก ใช้เป็นหัวเชื้อ และส่วนผสมในการทำน้ำปรุง และน้ำหอมชนิดต่างๆครับ
